فرسودگی و زوال طبیعی ساختمان می تواند به بروز نواقص متعددی بیانجامد، با وجود آنکه اغلب ایرادات موضعی و غیرسازه ای هستند، نواقص اندکی وجود دارند که شدید بوده و می توانند ایمنی سازه را تهدید کنند، بنابراین مالکان همیشه باید نسبت به شرایط ملکشان آگاهی داشته باشند. یکی از بهترین راه ها برای جلوگیری از احساس ناامنی، شناسایی نواقص در ابتدای کار و انجام کارهای تعمیراتی به موقع به منظور حفظ سازه در شرایط ایمن می باشد. یکی از مهم ترین نواقص رخ داده در ساختمان، ترک خوردگی است که در زیر بطور مفصل به عوامل ایجاد این پدیده خداهیم پرداخت.

چرا باید ترک های شکل گرفته در ساختمان را جدی بگیریم؟

ترک ها ممکن است به دلایل متعددی همچون واکنش های شیمیایی مواد، نشست نامتقارن پی ساختمان، تغییرات دما و آب و هوایی، تنش های محیطی همانند حرکت قطارهای مجاور، زمین لرزه و ... رخ بدهند.

همچنین طراحی ضعیف، استفاده از مصالح نامرغوب، روش های نادرست ساخت، بارهای سایش و فرسایش و ... نیز می تواند باعث بروز ترک شوند.

ولی آیا همه ترکها مسئله ساز هستند؟

از آنجا که بروز ترک در ساختمان امری شایع است، ممکن است پاسخ نه به نظر برسد، اما اگر این سوال را از یک فرد متخصص بپرسید ممکن است پاسخ صحیح دشوار به نظر برسد؛ چرا که برخی از ترکها جدی نبوده و ترمیمشان راحت است اما بعضی دیگر از ترکها ممکن نشانه ای از یک آسیب جدی مانند ریزش ساختمان باشند و ترمیمشان امری پرهزینه و زمان بر باشد.

بطور کلی ترکها در اجر دیوارها یا بلوک های پلاستر ملات دیوار، اتصالات ستون-دیوار، اتصالات دیوار-تیر، دالها، تیرها، ستون ها، فونداسیون ها و بسیاری دیگر از نقاط سازه رخ می دهند. از آنجا که شناسایی ترکها در ساختمان به راحتی امکان پذیر نیست، بهتر است از یک نیروی متخصص کمک بگیرید.

12 دلیل اصلی بروز ترک در ساختمان

1- خزش اولیه

مصالح ساختمانی مانند آجر، بتن و ...دچار خزش اولیه می شوند. این خزش تا اندازه ای غیرقابل برگشت است. ترکهای انقباضی در ساختمان با کاهش مصرف ملات پر سیمان بنایی و از طریق اعمال پلاستر بر روی سطوح آجرکاری هنگامیکه مصالح بیشتر خزش اولیه را تجربه نموده و بعد از عمل آوری صحیح خشک شده اند، قابل تقلیل هستند.

ترکهای انقباضی پلاستر از طریق بکار بردن ملاتی که کم مایه بوده و در برابر سایش و فرسایش مقاوم است، می توانند کاهش یابند.

2- حرکت حرارتی

تمامی مصالح ساختمانی در گرما انبساط و در سرما انقباض می یابند. حرکت های حرارتی در اجزای سازه ای ساختمان باعث بروز ترکهای ناشی از تنش های برشی کششی می شوند. البته مقیاس حرکت به ساختار مولکولی و سایر مشخصات بستگی دارد. تغییرات دمایی یکی از اصلی ترین دلایل ایجاد ترک در ساختمان هستند که بایستی به آنها توجه شود. 

3- تغییرشکل الاستیک

دیوارهایی که بطور نامتقارن بارگذاری می شوند، طیف گسترده ای از ترکها در قسمت های مختلف را متحمل می شوندکه باعث ترک خوردگی دیوار می شود. هنگامیکه دو ماده ساختمانیبا مشخصات الاستیکی بسیار متفاوت در کنار هم ساخته شدهو تحت تأثیر بار قرار می گیرند، تفاوت در مقادیر تنش های برشی در این مواد باعث بروز ترک در اتصالات می شود. بارهای مرده و زنده باعث ایجاد تغییرشکل های الاستیک در اجزای سازه ای ساختمان می شوند.میزان تغییرشکل های ایجاد شده تا حد زیادی به مدول الاستیسیته مواد، میزان بارگذاری و ابعاد اجزا بستگی دارد.   

4- حرکت خزشی

تغییر شکل تدریجی و وابسته به زمان بتن تحت تنش ثابت را خزش می گویند. خزش با تولید تنش های شدید می تواند باعث گسترش ترک ها شود.

علاوه بر این خزش با افزایش مقادیر آب و سیمان، نسبت آب به سیمان و افزایش دما در میلگردهای فولادی افزایش می یابد، علاوه بر آن پوزولان ها و افزودنی ها باعث افزایش خزش در بتن می شود. از طرفی افزایش رطوبت هوای اطراف و افزایش عمر بهره برداری مصالح ساختمان باعث کاهش خزش می شوند.

مکانیسم خزش پیچیده بوده و تاکنون بطور کامل کشف شده؛ اما عمدتاً تصور می شود بروز خزش در تنش های پایین به علت تراوش و جریان ویسکوز و در تنش های بالا به علت لغزش بین کریستالی و پیدایش ترکهای ریز باشد.

5- واکنش شیمیایی

واکنش هی شیمیایی بین مصالح ساختمانی باعث افزایش حجم کل و تنش های داخلی و در نتیجه بروز ترک می شود. موادی که درگیر واکنشهای شیمیایی می شوند، به مروز زمان کیفیتشان را از دست می دهند.

کربناسیون در مواد با پایه سیمان، حملات سولفاتی به مواد سیمانی، واکنش های قلیایی سنگدانه و خوردگی میلگردهای داخل بتن؛ تعداد اندکی از رایج ترین واکنش های شیمیایی در مواد ساختمانی هستند.

6- حرکت پی و نشست خاک

ترکهای برشی به علت اختلاف قابل توجه در میزان نشست نقاط مختلف پی رخ می دهد. سازه های بنا شده بر روی خاک  های منبسط شونده در برابر تورم ناشی در اثر جذب رطوبت و در هنگام خشک شدن به دلیل تغییر در رطوبت خاک، آسیب پذیر بوده و به شدت مستعد ترک خوردن هستند.

تنش های برشی به دلایل زیر رخ می دهند:

* توزیع نامتقارن تنش فشاری در نقاط مختلف سازه

* فاکتور اطمینان پایین به هنگام طراحی فونداسیون

* بزرگتر شدن تنش فشاری نسبت به تنش محاز خاک

* توزیع ناهمگون مقاومت خاک در نواحی مختلف

ترک های ناشی از نشست فونداسیون خطرناک بوده و میبایست ملاحظات فنی و محاسبات دقیق جهت پیشگیری از آنها صورت پذیرد.

7- ترک خوردگی به دلیل پوشش گیاهی

وجود هرگونه گیاه ممکن است از دلایل ترک خوردگی در دیوار ساختمان ها باشد. این به دلیل رشد فزاینده ریشه گیاه در آجرهای بنایی یا زیر فونداسیون است. ترکهای ایجاد شده در خاک رسی به علت رطوبت موجود در ریشه گیاهان اتفاق می افتند.

8- نفوذ پذیری بتن

پروسه تخریب بتن با نفوذ عامل های مهاجم آغاز شده و دلیل اصلی بروز ترک بر روی دیوارها می باشد. بنابراین نفوذ پذیری کم عامل اصلی مقاومت بتن می باشد. از جمله فاکتورهایی که نفوذ پذیری بتن را کنترل می کنند می توان به نسبت آب به سیمان، کیفیت عمل آوری، وجود حفره های هوا به  علت ویبره نادرست، استفاده از انواع افزودنی، بروز ترکهای ریز به علت بارگذاری، قرار گرفتن در معرض چرخه اختلاف های حرارتی و کهنگی بتن اشاره نمود.

نفوذپذیری مخلوط سیمانی تابعی از نسبت آب به سیمان، تناسب کافی وساخت با کیفیت می باشد. نفوذ پذیری بتن تابعب مستقیم از فعل و انفعالات داخلی و خلل و فرج مخلوط سیمانی می باشد.

9- طراحی سازه ای

طراحی سازه ای بد یا ضعیف یکی دیگر از دلایل اصلی ترک خوردگی در کارهای بتنی می باشد. طراح مستلزم است تمام جوانب زیست محیطی من جمله آزمایشات خاک را مدنظر قرار دهد تا به درکی صحیح جهت طراحیِ فونداسیونی مقاوم دست پیدا کند.

10- عملکرد ضعیف نیروی کار

اختلاط نادرست مصالح ساختمانی مانند سیمان، ماسه و سنگدانه باعث بروز ترک در دیوارها، دالها، تیرها و ... خواهد شد. عملکرد ضعیف نیروی کار از عدم نظارت درست، جهل، بی دقتی، بی احتیاطی و بطور کلی ترکیبی از موارد مذکور حاصل می شود.

11- نگهداری ضعیف یا عدم نگهداری

مراقب صحیح از ملکتان بسیار حائز اهمیت می باشد که تحقق این مهم از طریق انجام کارهای مرمتی امکان پذیر می باشد. این امر به سلامت سازه و در نتیجه افزایش عمر بهره بردرای آن کمک کرده و در نتیجه بروز ترکها را به مینیمم کاهش می دهد.   

12- نیروهای طبیعی

زمین لرزه، باد، باران، سیلاب و خیلی دیگر از حوادث طبیعی می توانند باعث پیدایش ترک در سازه شوند.

افراد دارای مهارت در این زمینه

در صورتی که در این زمینه تخصص یا مهارتی دارید، پس از ثبت نام در سایت و تکمیل فرم مشخصات شخصی ، پروفایل خود را به لیست زیر اضافه نمایید .