گلخانه گونه ای از معماری رایج است که به دفعات در بسیاری از شهرها، برای محافظت از گیاهان در برابر گرما و سرمای بیش از حد یا طولانی کردن فصل رشد محصولات کشاورزی ساخته شده است. شواهد به وجود آمدن گلخانه ها به نوعی به دهه 1450 ، در زمان سلسله چوسان در کُره برمی گردد، اما در دهه 1700 بود که گلخانه به عنوان شکل خاصی از معماری متولد شد. در این دهه صنعت شیشه‌سازی بهبود یافت و در نتیجه ساختارهای شفاف و گسترده‌ای که امروزه می‌شناسیم متولد شدند. اما پشتِ اسکلت آهنی پیچیدۀ گلخانه‌ها داستان‌های بزرگی از قدرت، ثروت و ایستادگی وجود دارد .

معماری گلخانه های عمومی بزرگِ دنیایِ غرب، نسبتا استاندارد بود . به طور خلاصه ترکیب کلی آنها یک طرح باز بود که چینش سادۀ مجموعه های گیاهی را تسهیل می کرد. شاید با ایجاد مناطق دمایی مختلف در گلخانه ها بود که فضای داخلی آنها برای قرار دادن گیاهانی که به سطح دمایی مشخصی نیاز دارند ، تقسیم شد. تکمیل نمای بیرونی گلخانه ها نیز اغلب به نوعی یک کار تزئینی محسوب می شد. چون گلخانه ها به عنوان فضایی برای جلب نظرِ عموم مردم در نظر گرفته شده بودند.

در بریتانیای کبیر، با لغو مالیات بر تولیدِ شیشه در اواسط دهه 1800، شیشه به مقدار بسیار زیادی تولید شد. بخش نمادین باغ‌های گیاه‌شناسی پادشاهی،کیو (Kew) لندن ، نظیر دیوارۀ گلخانۀ Palm house، در سال 1848 تکمیل شد و به خاطر ابتکارات تکنولوژیکی آن ، مورد تحسین بسیاری قرار گرفت. هدف دسیموس برتون ،به عنوان معمار این پروژه ایجاد خانه ای برای کاشت گیاهان مناطق استوایی بود که توسط کاوشگرانِ غارتگرِ دوره سلطنت ملکه ویکتوریا به این کشور آورده شده بودند.

در دوره این امپراتوری، گیاه شناسی یک فعالیت بی طرفانه نبود. سفرهای دریایی انجام شده توسط این کاوشگران، بخشی از سیستمِ سازمانده شدۀ دقیق استعماری آن دوره بود. این کاوشگران با معرفی محصولات و گیاهان به سرزمین های ناآشنا، ظاهرِ منظره های بسیاری را در سرزمین های استعماری تغییر دادند . تحت رهبری گیاه‌شناس ویلیام جکسون هوکر، اولین مدیر باغ گیاه شناسی کیو، افرادی برای جمع آوری گیاهان به سرتاسر جهان فرستاده شدند تا گونه‌های گیاهی مختلف را «کشف» کنند. اینگونه بود که باغ گیاه شناسی کیو به مرکز طبقه‌بندی و رشد گیاهان تبدیل شد . گاهی اوقات نمونه‌هایی که از خارج از کشور به کیو آورده می ‌شدند * دگر گرده افشانی می شدند و  سپس دوباره به مستعمرات منتقل می شدند تا در یک اقتصاد مزرعه ای کشت شوند.
(*دگر گرده افشانی  : نوعی گرده افشانی است که در آن دانه های گرده مملو از اسپرم از مخروط ها یا گل های یک گیاه به مخروط های تخم دار یا گل های گیاه دیگر منتقل می شود.)

(* اقتصاد مزرعه ای : اقتصادی مبتنی بر تولید انبوه کشاورزی است که معمولاً از چند محصول توسط کارگران یا بردگان در مزارع بزرگ کشت می شود. اقتصادهای مزرعه ای به صادرات محصولات کشاورزی به عنوان منبع درآمد متکی هستند)
نخل روغنی نمونۀ بارز این فرآیند است. در سال 1860، گوستاو مان، گیاه شناس باغ کیو، که از رودخانه نیجر در غرب آفریقا گزارش می داد، دانه های روغنی نخل را بسته بندی کرد و به بریتانیا فرستاد. پس از این کار ، در بریتانیا تلاش بر این بود که انواعی از نخل های روغنی را پرورش دهند که بتوانند محصول بیشتری تولید کنند . به این ترتیب دانه های نخل روغنی از منطقۀ غرب آفریقا مصادره شدند و در آسیایِ جنوب شرقی تحت یک سیستم اقتصادی ، کارگران استعماری کم ارزش که تحت ظلم و ستم قرار گرفته بودند، این دانه ها را پرورش دادند.

گلخانۀ Palm house در باغ‌ گیاه شناسی کیو، به همان اندازه که بخشی از مهندسی اصیل محسوب می شد، ابزار ظریف و مناسبی برای سلطۀ فرهنگی و استعماری هم بود. در این مکان دانش به ثروتی مادی برای پروژهای استعماری تبدیل شده بود . هر کسی که از باغ‌ گیاه شناسی کیو بازدید می کرد ، قادر بود آب و هوای سرزمین های دوردست خارجی را تجربه کند و این روشی برای تقویت وسعت و دامنه امپراتوری بریتانیا بود. در دیگر امپراتوری های اروپایی نیز، اساساً داستان مشابهی برقرار بود. به عنوان مثال، سقف های گنبدی شکلِ گلخانه‌های سلطنتی لاکن (Laeken ) واقع در بلژیک، که خانۀ گیاهانی است که از آفریقای مرکزی سرچشمه می‌گیرند، نماد سلطۀ پادشاه لئوپولد دوم بر قلمرو آفریقا هستند. 

ولی مانند تمام گونه های معماری‌، این گونه(یعنی گلخانه ها)‌ نیز از بسیاری جهات دگرگون شده است و دیگر در  برنامۀ ساخت و ساز گلخانه ها توسط برده ها منفعلانه برخورد نمیکند و از پذیرش تحقیقاتی که منجر به بدرفتاری با انسان ها می‌شود و سایر موارد این چنینی ،خودداری می کند . 

در مزرعه ای واقع در ایالت مریلندِ آمریکا، جایی که *فردریک داگلاس بخشی از دوران کودکی خود را در آن تحت بردگی گذراند، محققان شواهدی کشف کردند که نشان میداد در این گلخانه ها آزمایشاتی دربارۀ مواد غذایی و گیاهان دارویی بر روی برده ها انجام شده است، همچنین شواهدی بر انجام مراسم مذهبی آفریقایی در گلخانه پیدا کردند که نشان می داد گلخانه به عنوان محل نگهداری برده ها نیز استفاده شده است.

در فلسطین، گلخانه ای که به طور مشترک توسط یک سازمان غیردولتی و جامعه روستایی ام الخیر در جنوب کرانه باختری ساخته شده است، به محلی برای حفظ استقلال مردم تبدیل شده است. روستاییان می توانند غذای خود را در این گلخانه بکارند و محصولات خود را به بازار بفروشند و بدین ترتیب از اشغال سرزمین خود جلوگیری کنند . وقتی دستور تخریب در انتظار اکثر ساختمان‌های این منطقه است ،این گلخانه یک سازه کلیدی در بحبوحۀ زندگی مخاطره آمیز مردم فلسطین است.

چه همانند ایالات متحده که به طور مستقیم در دوران برده‌داری از گلخانه برای برده داری استفاده می کرد ، و چه مثل موردِ گلخانۀ Palm house در باغ‌ گیاه شناسی کیو که به‌طور غیرمستقیم و با مصادره گیاهان با ارزش، سرزمین های دیگر را تحت سلطۀ خود قرار می داد ، متاسفانه در گذشته از گلخانه‌ها به‌عنوان مکانی برای استثمار استفاده شده است و این چیزی نیست که بتوان آن را فراموش کرد. 
امروزه نیز شهر آلمریا در جنوب شرقی اسپانیا به دلیل تمرکز بسیار زیاد گلخانه ها یعنی سازه های آفتابگیر پوشیده شده با پلاستیک که با شبکه های سیمی برای محافظت در برابر بادهای شدید تکمیل شده اند ، معروف است. با این حال، زحمت این کار بر دوش نیروی کار مهاجر به عنوان عناصر فراموش شده زنجیره تامین کشاورزی جهانی است. کارگرانی که تحت رطوبت بالا کار می‌کنند و شغلشان خطرناک است.

گلخانه ، ظاهراً سازه ای برای پرورش گیاه است. اما در عمل ، حداقل در گلخانه‌های بزرگ‌ترِ سیاره ما ، گلخانه  ها مکان‌هایی هم برای پرورش مهارت مردم و هم مکانی برای تسلط بر مردم و طبیعت  بوده و هستند.

افراد دارای مهارت در این زمینه

در صورتی که در این زمینه تخصص یا مهارتی دارید، پس از ثبت نام در سایت و تکمیل فرم مشخصات شخصی ، پروفایل خود را به لیست زیر اضافه نمایید .